ایمپلنت چیست ؟

ایمپلنت دندان و انواع آن مجموع قطعاتی هستند که با جراحی داخل فک ثابت می‌شوند روی آن دندان مصنوعی قرار می‌گیرد و در نهایت ظاهری مشابه با دندان طبیعی پیدا می‌کند. به‌طور کلی برای گذاشتن ایمپلنت دندان چندین مرحله باید انجام شود تا قطعات تشکیل دهنده در کنار یکدیگر قرار گیرند و بیمار بتواند به جای دندان طبیعی از آن استفاده کند. ایمپلنت از نظر ظاهری مشابه دندان طبیعی است و در دهان همان حس طبیعی را برای جویدن القا می‌کند و سوء هاضمه ایجاد شده بر اثر ناتوانی در جویدن غذا را برطرف می‌نماید.

ایمپلنت دندان برای جایگزین کردن یک یا چندین دندان از دست رفته کاربرد دارد و می‌تواند برای تمام دندان‌ها به صورت ثابت یا متحرک استفاده شود. در هر دو حالت فوق کلمه ایمپلنت استفاده می‌شود اما حالت دوم بیانگر معنی واقعی ایمپلنت می‌باشد و به مجموعه‌ای از قطعات ایمپلنت گفته می‌شود و هر کدام از قطعات به تنهایی نام و کارایی مجزایی دارند.

مزایای ایمپلنت

بزرگترین مزیت ایمپلنت حفظ استخوان باقی‌مانده و جلوگیری از تحلیل استخوان (که به خاطر بی دندانی رخ می‌دهد) می‌باشد. مزیت دیگر ایمپلنت عدم نیاز به تراش دندان‌های مجاور در صورت استفاده از پروتز ثابت و کمک به گیر و ثبات پروتز متحرک از طریق ساختن اوردنچر (پروتز متحرک متکی بر ایمپلنت) است.

مزیت ایمپلنت نسبت به بریج

عدم استفاده از دو دندان سالم مجاور به عنوان پایه در ایمپلنت گذاری، زیرا در روش بریج استفاده از دو دندان مجاور به عنوان پایه، باعث آسیب به آن‌ها شده و در نهایت آن دندان‌های سالم نیز از بین خواهند رفت و فرایند تحلیل استخوان که با کشیدن دندان آغاز شده‌است، ادامه می‌یابد. اما کاشت ایمپلنت، هم از آسیب به دندان‌های مجاور ممانعت می‌کند و هم وجود فیکسچر در استخوان فک، پدیده تحلیل استخوان فک را به میزان چشمگیری کاهش می‌کند.

اما در بعضی موارد مراجعه دیرهنگام فرد برای کاشت دندان (ایمپلنت) یا وجود کیست و تومورهای دهانی منجر به از بین رفتن فضای مناسب و کم شدن قطر و ارتفاع استخوان فک می‌شود که در این حالت، دندانپزشک قبل یا همزمان با جایگذاری فیکسچر، با استفاده از پودر و بلاک استخوانی و ممبرین (بایومتریال‌ها) استخوان را بازسازی کرده تا شرایط مناسب برای قرارگیری ایمپلنت مهیا گردد.

در این مواقع طول درمان بیمار (آماده شدن استخوان برای جایگذاری ایمپلنت) بسته به شرایط بیمار از ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد و دندانپزشک به کمک عکس‌های رادیوگرافی می‌تواند روند درمان را دنبال کند و بهترین زمان را برای کاشت ایمپلنت تشخیص دهد.

انواع ایمپلنت های دندان

ایمپلنت دندان و انواع آن معمولا براساس نوع روش مورد استفاده برای قرار دادن آنها طبقه بندی می شوند: دو مرحله ای یا تک مرحله . در زیر از برخی مدل ها نام می بریم و در مقالات آینده درباره هرکدام توضیحات کاملی را ارائه می کنیم .

انواع ایمپلنت دندان به شرح زیر هستند :

• ایمپلنت های Endosteal (Endosseous) [ دو مرحله ای ]
• ایمپلنت های Subperiosteal [ یک مرحله ای ]
• Transos-teal

مراحل کاشت ایمپلنت (دندان)

جراحی ایمپلنت با بی‌حسی موضعی و معمولاً در ۴ مرحله انجام می‌شود. از اولین جراحی تا آخرین جراحی حدوداً ۹ ماه به طول می‌انجامد؛ اما این زمان بستگی به شرایط استخوان فک برای قبول ایمپلنت و شرایط ایمنی بدن برای التیام و ترمیم زخم دارد و ممکن است مدت زمان بیشتری برای ترمیم و التیام نیاز باشد.

در مرحله اول جراحی، در صورت مناسب بودن تراکم استخوان فک، (Fixture) به همراه کاور اسکرو (Cover screw) در فک جاگذاری می‌شود؛ و در صورت نیاز به تحریک استخوان سازی و بدست آوردن تراکم استخوان مطلوب از بایومتریال‌ها (پودر استخوان و ممبرین و …) استفاده می‌گردد. بایومتریال‌ها دارای انواع مختلفی هستند و از منابع متفاوتی تولید می‌شوند و بسته به تشخیص دکتر نوع بایومتریال مناسب انتخاب می‌گردد.

معمولاً پس از گذشت ۲۴–۱۲ هفته لثه اطراف فیکسچر را می‌گیرد. در این زمان مرحله دوم جراحی یعنی برداشتن کاور اسکرو و قرار دادن هیلینگ اباتمنت (Healing Abutment) به جای آن انجام می‌شود سپس بعد از گذشت ۲–۱ هفته، قالبگیری به کمک ایمپرشن و آنالوگ (Impression Coping and Analog) انجام می‌شود تا شکل دندان مورد نظر ساخته شود و اندازه اباتمنت لازم مشخص شود و در مرحله آخر دندان پروتزی آماده شده که به همراه اباتمنت است روی فیکسچر قرار می‌گیرد.

تقسیم‌بندی ایمپلنت‌های دندانی

تیتانیوم مورد استفاده در ایمپلنت دندانی دارای شش درجه می‌باشد که به هر کدام درجه یک تا شش گفته می‌شود. چهاردرجه آن تیتانیوم خالص و دو گرید از آلیاژهای تیتانیوم می‌باشند، خواص فیزیکی و مکانیکی cpTi بر أساس میزان اکسیژن باقی‌مانده در فلز با یکدیگر متفاوت می‌باشند.

امروزه ایمپلنت‌ها از انواع آلیاژهای تیتانیوم ساخته می‌شوند که شامل موارد زیر می‌شود:

1.  تیتانیوم خالص Grade 4
2. آلیاژ تیتانیوم Ti 6AL 4V –ELI
3. (Ti 6AL 4V (Grade ۲۳
4. نانو تیتانیوم – nTi Grade 5
5. آلیاژ Ti 3AL 2 SV

از مواد دیگری که به جز تیتانیوم هم چنان در ساخت بدنه ایمپلنت به کار برده می‌شود زیر کونیوم است. زیرکونیا دو اکسید زیرکونیوم است.

این فلز در جدول تناوبی بسیار به تیتانیوم نزدیک بوده و از ویژگی‌های سازگاری زیستی مشابهی برخوردار می‌باشد. علیرغم آنکه زیرکونیا عموماً شکلی مشابه با ایمپلنت‌های تیتانیوم داشته و چندین سال است با موفقیت در زمینه جراحی‌های ارتوپدی مورد استفاده قرار گرفته‌است، اما به لطف رنگ روشن و مشابه با دندان از مزیت زیبایی و آرایشی برخوردار است.

البته، پیش از آنکه امکان استفاده از ایمپلنت‌های ZrO2 برای استفاده روزمره میسر شود باید داده‌های بالینی بدست آمده در دراز مدت را مورد بررسی قرار داد. اگر چه سطح تماس ایمپلنت – استخوان در انواع زیر کونیومی مزیتی بر انواع تیتانیومی ندارد اما تفاوت معناداری را هم نشان نمی‌دهند.

اخیراً، استفاده از گرید ۵ تیتانیوم افزایش یافته‌است. اعتقاد بر این است که این گرید که Titanum 6AL-4V خوانده می‌شود. (آلیاژ تیتانیوم حاوی ۶ درصد آلومینیوم و ۴ درصد آلیاژ وانادیوم) از میزان چسبندگی به استخوان مشابهی با تیتانیوم خالص موجود در بازار برخوردار می‌باشد. آلیاژ TI-6AL-4V مقاومت کششی و ترک خوردگی بهتری دارد.

امروزه، بیشتر ایمپلنت‌های دندانی هنوز هم از تیتانیوم خالص موجود در بازار (گریدهای ۱ تا ۴) ساخته می‌شوند، لیکن برخی از سیستم‌های ایمپلنت نیز از آلیاژ TI-6AL-4V ساخته می‌شوند. آلیاژ تیتانیوم نسبت به تیتانیوم خالص نوع یک ۴ برابر و نسبت به نوع چهار آن دو برابر قوی تر است. اگر چه سختی آن تقریباً ۶ برابر استخوان کورتیکال متراکم است اما نسبت به دیگر مواد مصنوعی در دسترس سازگاری بهتری را با بافت استخوان نشان می‌دهد.